Wyobraź sobie pompę – Twoje serce – która niestrudzenie tłoczy krew do sieci rur – Twoich naczyń krwionośnych. Aby krew mogła krążyć, potrzebne jest odpowiednie ciśnienie. Problem pojawia się, gdy to ciśnienie jest stale za wysokie. „Jeśli to ciśnienie jest stale podwyższone, to może doprowadzać do uszkodzenia ściany naczynia, czasami do pęknięcia takiego naczynia, sprzyja miażdżycy i w ten sposób prowadzi do uszkodzenia wielu narządów” – wyjaśnia dr hab. n. med. Małgorzata Dybowska, specjalistka chorób wewnętrznych, kardiolog i pulmonolog.
Plaga Naszych Czasów – Skąd Bierze Się Nadciśnienie?
Okazuje się, że w około 90-95% przypadków winowajcą jest tzw. nadciśnienie pierwotne, czyli samoistne. „Ono się bierze w zasadzie z naszego stylu życia, troszkę z czynników genetycznych, głównie środowiskowych” – mówi ekspertka. Nadwaga (szczególnie otyłość brzuszna), brak ruchu, dieta bogata w sól, stres – to wszystko cegiełki budujące mur wysokiego ciśnienia. Tkanka tłuszczowa, zwłaszcza ta zgromadzona na brzuchu, produkuje toksyczne substancje, które dodatkowo podnoszą ciśnienie. Serce, obciążone dodatkowymi kilogramami i walką z oporem w naczyniach, musi pracować ciężej. „Możemy sobie wyobrazić taką sytuację, że jeżeli serce musi przepompowywać krew pod wyższym ciśnieniem, no to serce to mięsień, więc dochodzi do przerostu tego mięśnia sercowego” – tłumaczy dr Dybowska. Niestety, przerośnięty mięsień jest gorzej ukrwiony, co w przyszłości może prowadzić do niewydolności serca.
Tylko niewielki odsetek (5-10%) przypadków nadciśnienia ma charakter wtórny, czyli jest wynikiem innych chorób, takich jak schorzenia nerek, wady serca, zaburzenia hormonalne (np. nadczynność tarczycy, problemy w ciąży) czy obturacyjny bezdech senny.
Nie Czekaj na Objawy – Kontroluj Ciśnienie!
Największym podstępem nadciśnienia jest brak wyraźnych objawów, szczególnie na początku. Bóle głowy, krwawienia z nosa czy problemy ze snem mogą, ale nie muszą się pojawić. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola ciśnienia. Norma dla dorosłych to wartości poniżej 140/90 mmHg, a ideał, do którego powinniśmy dążyć, to 120/70 mmHg.
Wartości ciśnienia mogą się wahać. Stres, emocje, wysiłek fizyczny, a nawet wizyta u lekarza (tzw. nadciśnienie białego fartucha) mogą chwilowo podnieść ciśnienie. „U większości pacjentów jest tak, że jeżeli zmierzymy ciśnienie i ono jest nieco podwyższone, to (...) jest taka kaskada, rodzaj takiej śnieżnej kuli, że każdy kolejny pomiar będzie jeszcze wyższy” – zauważa dr Dybowska. Dlatego kluczowe są regularne, domowe pomiary ciśnienia (rano i wieczorem), zapisywane w dzienniczku. Pozwala to lekarzowi ocenić rzeczywiste wartości i dobrać odpowiednie leczenie. Pamiętaj, aby używać certyfikowanych aparatów naramiennych.
Groźne Powikłania – Czym Grozi Nieleczone Nadciśnienie?
Ignorowanie podwyższonego ciśnienia to prosta droga do poważnych problemów zdrowotnych. Uszkodzenie naczyń krwionośnych prowadzi do miażdżycy, choroby wieńcowej, udarów mózgu (niedokrwiennych i krwotocznych), uszkodzenia nerek (prowadzącego do niewydolności), problemów ze wzrokiem i wspomnianej już niewydolności serca. „Kiedyś nazywano nadciśnienie tętnicze cichym zabójcą, bo to choroba, której my nie czujemy (...) a to podwyższone ciśnienie uszkadza naczynia krwionośne” – przypomina dr Dybowska.
Możesz Wygrać z Nadciśnieniem – Profilaktyka i Leczenie
Dobra wiadomość jest taka, że nadciśnienie można skutecznie kontrolować. Kluczowe są zmiany w stylu życia:
- Zdrowa dieta: Ograniczenie soli (uwaga na ukrytą sól w gotowych produktach!), cukru, tłuszczów nasyconych.
- Aktywność fizyczna: Minimum 150 minut umiarkowanego wysiłku (np. szybki spacer) lub 75 minut intensywnego tygodniowo. „Wysiłek fizyczny jest w stanie zastąpić wiele tabletek, a odwrotnie niestety żadna tabletka wysiłku fizycznego nie zastąpi” – podkreśla ekspertka.
- Utrzymanie prawidłowej wagi: Każdy zrzucony kilogram to ulga dla serca.
- Ograniczenie stresu: Znalezienie sposobów na relaks.
- Rezygnacja z papierosów: Palenie niszczy naczynia krwionośne. Co do kawy – umiarkowane ilości (kilka filiżanek) nie szkodzą. Alkohol jest odradzany.
Jeśli zmiany stylu życia nie wystarczą, konieczne jest leczenie farmakologiczne. „Mamy bardzo skuteczne terapie w leczeniu nadciśnienia tętniczego” – uspokaja dr Dybowska. Lekarz dobiera leki indywidualnie, często łącząc preparaty o różnym mechanizmie działania (np. rozszerzające naczynia, zwalniające pracę serca, moczopędne). Ważne jest regularne przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami. „Przestrzegam też pacjentów, bo jest taka pokusa, że pacjenci często próbują troszkę dawkowanie modyfikować samodzielnie albo odstawiają leki. To może się skończyć tragicznie” – ostrzega lekarka. Nawet jeśli planujesz imprezę z alkoholem, nie odstawiaj leków!
Pamiętaj, nasi przodkowie nie mieli dostępu do skutecznych leków i często umierali przedwcześnie z powodu powikłań nadciśnienia. Dziś mamy narzędzia, by z nim walczyć. „Jeżeli miało się wylosować jakąś chorobę, no to dobrze, że jest to taka choroba, na którą medycyna ma naprawdę skuteczne terapie” – podsumowuje dr Dybowska. Kontroluj ciśnienie, dbaj o siebie i ciesz się dłuższym, zdrowszym życiem!
