Radio Rekord onair
Radio Rekord 88,7 FM

Święta Bożego Narodzenia w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

Święta Bożego Narodzenia w PRL-u, mimo trudności dnia codziennego i prób marginalizowania ich religijnego charakteru przez władze, zachowały swój wyjątkowy urok i były ważnym wydarzeniem w życiu Polaków. Charakteryzowały się specyficzną atmosferą, wynikającą z ówczesnych realiów.

redakcja
Wczoraj 16:00
Karpia
W PRL-u choinka zawsze pojawiała się w mieszkaniu

Męskie spotkania przed świętami:

Przed świętami istniał zwyczaj zwany „śledzikiem”, gdzie mężczyźni spotykali się w lokalach, by spożywać postne dania, głównie ryby, popijając je wódką. Spotkania te mogły trwać nawet do Wigilii. Oficjalnym powodem było „nieprzeszkadzanie” kobietom w przygotowaniach świątecznych. Stefan Wiechecki opisywał te spotkania jako „odwieczny obrzęd »rybki«”, gromadzący ludzi różnych stanów przy suto zastawionych stołach, gdzie jedzono śledzie, grzyby, karpie i inne postne potrawy, „by godnie, byle tradycyjnie”.

Zakupy przedwojenne i powojenne:

W okresie międzywojennym, w II Rzeczypospolitej, dostępność towarów w sklepach była dobra, a menu świąteczne zależało od możliwości finansowych. Wiechecki wspominał sytuację, gdy jego szwagier robił zakupy w Warszawie, mając długą listę potrzebnych produktów.

Po wojnie, w PRL-u, władze wykorzystywały okres świąteczny do dystrybucji towarów deficytowych na co dzień. Przedświąteczne zakupy zaczynały się już w listopadzie, a do sklepów trafiały rzadko spotykane produkty, takie jak rodzynki, migdały, suszone winogrona i pomarańcze.

Trudności z karpiem:

Karp, popularna ryba wigilijna, był trudno dostępny w PRL-u. Organizowano nawet loterie w zakładach pracy, w których można było go wygrać. Joanna Chmielewska opisywała, że karpia „zdobywało się różnie, podstępem, kumoterstwem, przemocą”. Z powodu braku lodówek, ryby przechowywano w wannach z wodą, co bywało problematyczne.

Ozdoby choinkowe:

W PRL-u w każdym domu znajdowały się łańcuchy choinkowe robione ręcznie z papieru, często przez dzieci na zajęciach szkolnych. Choinki ozdabiano bombkami z manufaktury Jana Fogla, „włosami anielskimi”, watą imitującą śnieg, cukierkami, orzechami i ozdobami ze słomy. Popularne były również poradniki „Zrób to sam”, zachęcające do samodzielnego wykonywania dekoracji.

fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe