To było wydarzenie, które przerosło najśmielsze oczekiwania. Debata "Człowiek pomiędzy wojną a pokojem", która odbyła się w auli Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Ciechanowie, miała być jedynie okazją do rozmowy. Jednak dzięki pasji
i determinacji jej organizatorów stała się czymś znacznie więcej – głębokim, ludzkim doświadczeniem. Spotkanie z pasją poprowadzili jego pomysłodawca i koordynator, dr Rafał Panfil oraz wspierająca go w roli moderatorki pani Agata Pytel, dyrektor 1 L.O. CN-B w Ciechanowie. To oni stworzyli przestrzeń, w której weterani mogli opowiedzieć o służbie swoimi słowami. Efekt poruszył wszystkich.
"Były takie momenty, fragmenty opowieści żołnierzy, którzy uczestniczyli w misjach poza granicami państwa, które rzeczywiście wyciskały momentami łzy, zwłaszcza te dotyczące tęsknoty za domem, o poczuciu zagrożenia, o przyjaźni,
o tęsknocie" – przyznał po spotkaniu dr Rafał Panfil.
Głos zabrali weterani. Kim byli paneliści?
O swoich doświadczeniach opowiadali żołnierze reprezentujący różne formacje, pokolenia i pola walki. Ich biografie to żywa kronika zaangażowania Polski w misje pokojowe i stabilizacyjne na całym świecie. W debacie udział wzięli:
gen. dyw. (r) Piotr A. CZERWIŃSKI
Od stycznia do lipca 2004 roku pełnił służbę jako zastępca dowódcy Międzynarodowej Dywizji Sił Stabilizacyjnych w Iraku.
Od lipca 2005 roku do lutego 2006 roku dowodził V zmianą Polskiego Kontyngentu Wojskowego w składzie Międzynarodowych Sił Stabilizacyjnych w Republice Iraku – Wielonarodową Dywizją Centrum-Południe.
Obecnie pełni funkcję Prezesa Federacji Stowarzyszeń Rezerwistów i Weteranów SZ RP.
ppłk Arkadiusz RADZIŃSKI
Służył w Polskich Kontyngentach Wojskowych (PKW): PKW UNIFIL w Libanie jako Dowódca kompanii transportowej.
Służył w PKW NTM-I w Iraku jako Dowódca kontyngentu PKW.
Służył w PKW ISAF w Afganistanie jako Dowódca Taktycznego Zespołu Wsparcia CIMIC.
Służył w PKW KFOR w Kosowie jako Dowódca Grupy Zespołów Łącznikowo-Monitorujących (LMT) PKW KFORw Kosowie.
Służył w PKW KFOR w Kosowie jako zastępca dowódcy batalionu niekinetycznego Dowództwa Regionalnego Zachód.
Obecnie jest Szefem Wydziału Działań Niekinetycznych w 1 Dywizji Piechoty Legionów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Ciechanowie.
ppłk Piotr KACPRZAK
Brał udział w misjach wojskowych w ramach V Zmiany PKW Irak.
Brał udział w misjach wojskowych w ramach VII Zmiany PKW Afganistan.
W okresie służby w DO RSZ uczestniczył w procesie przygotowywania i zabezpieczania funkcjonowania kolejnych zmian Polskich Kontyngentów Wojskowych.
Wielokrotnie uczestniczył w certyfikowaniu jednostek do pełnienia misji, jak również w przekazywaniu zmian w rejonach ich pełnienia.
Od 2017 roku jest pracownikiem cywilnym 5 Mazowieckiej Brygady Obrony Terytorialnej im. ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój”.
chor. Daniel WOŹNIAK
Uczestniczył w latach 2003/2004 w PKW Irak - Operation Iraqi Freedom.
Uczestniczył w 2009 roku w PKW Afganistan - NATO ISAF.
Uczestniczył w latach 2011/2012 w PKW Afganistan - NATO ISAF.
Obecnie zajmuje stanowisko służbowe "Podoficer specjalista" w sekcji dydaktyczno-szkoleniowej w 2 Ośrodku Radioelektronicznym im. płk. dypl. Adama Ignacego Koca.
mł. chor. Wojciech SZYMAŃSKI
Uczestniczył w 2004 roku w PKW Afganistan - Operation Enduring Freedom.
Uczestniczył w latach 2011/2012 w PKW Afganistan - NATO ISAF.
Obecnie zajmuje stanowisko służbowe "Podoficer sztabowy" w Wojskowym Centrum Rekrutacji w Ciechanowie.
st. sierż. Adam PYTEL
Weteran misji stabilizacyjnych w Republice Iraku: 2004 – II zmiana PKW jako żołnierz grupy bojowej – kompania zmechanizowana.
Weteran misji stabilizacyjnych w Republice Iraku: 2005 – V zmiana PKW – batalion dowodzenia, kompania ochrony.
Weteran misji stabilizacyjnych w Republice Iraku: 2007 – IX zmiana PKW – grupa bojowa – kompania zmechanizowana.
Weteran misji w Republice Afganistanu: 2010 VII zmiana PKW grupa bojowa – grupa wsparcia ogniowego.
Obecnie służy w 5 Mazowieckiej Brygadzie Obrony Terytorialnej w Ciechanowie. Reprezentuje I LO CN-B im. Polskich Spadochroniarzy w Ciechanowie – instruktor mundurowy.
kpr. Ireneusz WILIŃSKI
W latach 1999-2000 brał udział w XII zmianie Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Syrii w ramach Pokojowych Sił Obserwacyjno-Rozjemczych UNDOF pod auspicjami ONZ, pełniąc służbę jako strzelec patrolowy w 1. Kompanii Piechoty.
W roku 2004 uczestniczył w II zmianie Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice Iraku w strukturach Wielonarodowej Dywizji Sił Stabilizacyjnych (MND CS), pełniąc funkcję strzelca wyborowego w Kompanii Zmechanizowanej Brygadowej Grupy Bojowej.
Obecnie jego status służbowy nie jest jednoznacznie określony w dostarczonym materiale, jednak wiadomo, że jest aktywnym skoczkiem spadochronowym, Prowadzącym Strzelania PZSS, Instruktorem strzelectwa bojowego oraz uczestnikiem szkoleń walki wręcz.
Jak naprawdę wygląda misja? Rzeczywistość tysiące kilometrów od domu
Pierwsze pytania dotyczyły tego, co najtrudniejsze – konfrontacji z rzeczywistością strefy wojny. Żołnierze opowiadali
o wyzwaniach psychicznych i fizycznych, o zmianie postrzegania drugiego człowieka – zarówno sojusznika, jak i wroga. Ppłk Arkadiusz Radziński, zapytany o najgorsze wspomnienie, bez wahania wskazał na "atak na polską bazę Ghazni w 2013 roku".
Z kolei st. sierż. Adam Pytel przywołał tragiczne wydarzenie z 2008 roku, gdy improwizowany ładunek wybuchowy zabił jego kolegę.
"Uważam, że po pierwsze będąc żołnierzem, zakładając mundur, to był mój obowiązek" – mówił st. sierż. Pytel, tłumacząc decyzję o wyjeździe i dodając, że najtrudniej było "poinformować rodzinę".
"Oddałby za ciebie życie". Czym jest braterstwo broni?
Jednym z najmocniej wybrzmiewających wątków debaty były relacje międzyludzkie. Uczestnicy zgodnie podkreślali, że więzi, które tworzą się na misji, są nieporównywalne z niczym innym.
"Na misji 'braterstwo broni' to świadomość, że człowiek obok ciebie oddałby za ciebie życie, a ty za niego. Bez tego zaufania nie przetrwałbyś ani jednego dnia. To więź, której nie da się opisać komuś, kto tego nie przeżył" – ten cytat, przytoczony podczas spotkania, idealnie oddaje istotę zjawiska.
To właśnie to doświadczenie, zdaniem żołnierzy, jest bezcenne. Mjr Jarosław Krawiec zaznaczył, że "działanie w ekstremalnych warunkach pod realnym ogniem, nie da się tego odtworzyć na żadnym poligonie". Podobnie mówił st. sierż. Pytel:
"Doświadczenie, które tam złapaliśmy, nie da się tego nigdzie zdobyć tutaj w kraju na żadnym poligonie".
To braterstwo jest fundamentem przetrwania, ale też najcenniejszą pamiątką. Choć misje to także dobre chwile. Ppłk Radziński za najlepszą rzecz uznał "wewnętrzną radość, kiedy udaje się zrobić coś naprawdę dobrego", jak wyremontowanie szkoły czy pomoc w sierocińcu i wspomnienie "radości dzieciaków".
Powrót do domu: "Największym wyzwaniem jest cisza"
Dla wielu żołnierzy prawdziwa walka zaczyna się dopiero po powrocie do kraju. Uczestnicy debaty nie ukrywali, że adaptacja do cywilnego życia bywa niezwykle trudna.
"Największym wyzwaniem jest cisza po powrocie. Na misji wszystko jest proste – masz cel, masz rozkazy, masz ludzi, na których możesz liczyć. W domu ta struktura znika, a ty musisz na nowo nauczyć się świata, który przez ten czas poszedł do przodu" – te słowa celnie opisują problem, z którym mierzy się wielu weteranów.
Mjr Jarosław Krawiec podkreślił, że polscy żołnierze to "ambasadorzy naszego kraju", którzy potrafią "świetnie budować relacje z lokalnym społeczeństwem". Zaznaczył też, że są profesjonalistami znającymi prawo konfliktów zbrojnych i nie są szkoleni, "aby zabijać bezmyślnie". Broń to narzędzie ostateczne, używane "tylko w totalnie ekstremalnych przypadkach
w celu ochrony życia".
Lekcja człowieczeństwa i nadzieja na więcej
Debata w Ciechanowie nie była jedynie zbiorem wojennych opowieści. Była głęboką refleksją nad naturą wojny i pokoju. Dla uczniów klas mundurowych z 1 L.O. CN-B, którzy licznie przybyli na spotkanie, była to bezcenna lekcja. Jak zauważyła dyrektor szkoły, Agata Pytel, doświadczenia weteranów "wzbudzają podziw, szacunek" i z pewnością "dadzą im do myślenia".
Sukces wydarzenia sprawił, że jego organizator już myśli o przyszłości. Jak podsumował dr Rafał Panfil, cel został osiągnięty " w 120%", a autentyczność panelistów otworzyła nowe pola do dyskusji. Potrzeba takich rozmów – zarówno dla samych żołnierzy, jak i dla społeczeństwa – jest ogromna.
