Wystawa upamiętnia bardzo ciekawy epizod z dziejów Sochocina, dotyczący unikalnego rzemiosła – produkcji guzika z muszli morskiej i rzecznej, którego rozkwit datuje się na lata 1900–1930, a także prezentuje historię Sochocina. Inicjatorami powstania Izby Pamiątkowej Guzikarstwa byli potomkowie guzikarzy sochocińskich i ówczesne władze samorządowe. Została ona przygotowana we współpracy z Muzeum Mazowieckim w Płocku, na czele z dyrektorem Leonardem Sobierajem.Wystawa składa się z dwóch części. W pierwszej za pomocą plansz i gablot ukazane zostały dzieje Sochocina (jako miasta i wsi), oraz sochocińskiego guzikarstwa. Można tutaj obejrzeć między innymi kopię dokumentów istotnych dla historii miejscowości, jak np. treść aktu lokacyjnego czy ukaz carski odbierający prawa miejskie Sochocinowi. Znajduje się tu też dokumentacja fotograficzna z lat międzywojennych. Na planszach ukazano również historię guzika oraz wizerunki sochocińskich guzikarzy, ich wspomnienia i relacje. Na uwagę zasługuje plansza z materiałem ilustracyjnym, dotyczącym wpływu guzikarstwa na rozwój miejscowości.
Druga część wystawy przedstawia technologię produkcji sochocińskiego guzika z muszli. Część etnograficzna stylizowana jest na pomieszczenie kuchenne z przełomu XIX i XX wieku, a także lat międzywojennych. Zostały w nim zgromadzone przeróżne urządzenia służące do wyrabiania guzików z muszli, tj.: borownia, tokarnia, dziurkarka.
Uzupełnieniem ekspozycji jest film pt. „Sochocińskie guziki – ślad dawnej tradycji”, w reżyserii Jana Gawryłkiewicza, dokumentujący z niezwykłą starannością technologiczny proces produkcji guzika.
Ponadto w 2010 r. otworzono dodatkowo wystawę pod nazwą „Sochocińskie guziki – ślad dawnej tradycji”. Jest to wystawa czasowa (objazdowa) o charakterze promocyjno-edukacyjnym. Wystawa jest prezentowana w wielu miejscach całej Polski, przede wszystkim w muzeach i domach kultury.
Unikatowa ekspozycja zdobyła uznanie publiczności oraz kapituły 4. edycji konkursu pn. „Mazowieckie Zdarzenia Muzealne Wierzba”, uzyskując 1. miejsce w kategorii najciekawsza wystawa zorganizowana przez placówkę muzealną na Mazowszu w 2009 r.
To nie koniec cennych nagród związanych z wystawą guzikarstwa. W kwietniu 2012 r. Gminny Ośrodek Kultury zgłosił film pt. „Sochocińskie guziki – ślad dawnej tradycji” do udziału w międzynarodowym festiwalu Film, Art & Tourism Festival, którego celem jest podnoszenie poziomu polskiej kultury audiowizualnej w zakresie produkcji poświęconych promocji walorów kulturowych, turystycznych i naturalnych. Decyzją jury film zdobył nagrodę specjalną zarządu festiwalu w kategorii najciekawszy dokument.
Przypomnijmy pokrótce, że żyjący w XIX wieku sochocinianie zajęli się tym unikalnym rzemiosłem w związku z rozwojem przemysłu włókienniczego na Mazowszu. Zanim powstały sztuczne materiały, z których produkuje się guziki, surowcem do produkcji były muszle małży morskich, sprowadzane z dalekich mórz i oceanów, a także muszle wyławiane z polskich rzek, między innymi z: Wisły, Narwi, Bugu i oczywiście Wkry. Warsztaty tworzono w domach i zabudowaniach gospodarczych. Produkcja nie była trudna, zajmowały się nią całe rodziny. Sochocińskie guziki kupowano w Łodzi i Płocku, zamawiał je ekskluzywny dom towarowy braci Jabłkowskich w Warszawie, eksportowano je również do Rosji, Anglii oraz Turcji. Dobra passa trwała do lat 60. XX w., kiedy to guziki z muszli wyparły guziki z tworzyw sztucznych.
Warto podkreślić, że Izba Pamiątkowa Guzikarstwa, to nie tylko jedyne takie miejsce w województwie mazowieckim czy kraju, ale nawet w całej Europie. Realizacja tej niezwykłej historycznej wystawy, bez wątpienia, wpłynęła na ocalenie pamięci o tradycji, która przez dziesiątki lat stanowiła istotny element bytu lokalnej społeczności.
Osoby zainteresowane zwiedzaniem izby Urząd Gminy i Miasta Sochocin prosi o wcześniejszy kontakt telefoniczny pod numerem 23 661 87 17 lub 23 661 80 01 (wew. 21). Serdecznie zapraszamy.
