Ten wyrok będzie miał skutki nie tylko w Ciechanowie, ale też w setkach innych miejscowości, które realizowały podobne projekty.
– Ta sprawa pokazuje, że warto walczyć do końca o interes mieszkańców z organami państwa, które zachowują się jakby miały wydusić ostatni grosz od obywatela. Od początku było dla nas oczywiste, że interpretacja podatkowa jest nierzetelna i tak po ludzku nieuczciwa. Był tam tylko krótkowzroczny podatkowy interes państwa. Miasta i gminy pomagają mieszkańcom korzystać z odnawialnych źródeł energii, a rząd chciałby jeszcze położyć na tym swoją łapę i zarabiać na VAT. Czekamy niecierpliwie na wyrok TSUE i mamy nadzieję na otwieranie szampana. Skorzysta na tym bardzo wielu polskich obywateli – mówi prezydent Ciechanowa i sekretarz Związku Miast Polskich Krzysztof Kosiński.
10 listopada 2022 r. na stronie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej została opublikowana opinia Rzecznik Generalnej Juliane Kokott w sprawie projektu, gdzie liderem jest Gmina Miejska Ciechanów w zakresie montażu odnawialnych źródeł energii na nieruchomościach, będących własnością mieszkańców. Mieszkańcy, którzy przystąpili do projektu zobowiązali się, na podstawie umów cywilnoprawnych do wniesienia wkładu własnego za instalację (25%). Pozostała wartość instalacji finansowana była z dofinansowania pochodzącego ze środków unijnych, uzyskanego na podstawie umowy z województwem mazowieckim. Każda z gmin realizujących projekt wystąpiła z wnioskiem o interpretację indywidualną w analogicznym stanie faktycznym. Gminy zajęły stanowisko, że nie są podatnikami VAT, albowiem czynności wykonywane przez gminy nie są działalnością gospodarczą. Taka interpretacja prowadzi do wniosku, że kwoty należne od mieszkańców ani dofinansowanie nie są wynagrodzeniem za jakiekolwiek usługi i w konsekwencji nie są opodatkowane. Ponadto gminy nie mają prawa do odliczenia podatku VAT, co uprawniałoby do uznania podatku VAT za koszt kwalifikowalny, jeżeli nie godzi to w pozostałe warunki przyznania dofinansowania na dane koszty. Organ podatkowy nie zgodził się z taką interpretacją każdej z gmin oraz wydał interpretację negatywną. Zdaniem organu gminy są podatnikami VAT realizując opisany projekt.
Rzecznik Generalna wyraziła stanowisko, iż gminy nie powinny być uznawane za podatników VAT. W opinii czytamy, iż gmina nie prowadzi własnej działalności w celu świadczenia usług montażu OZE, nie zapewnia własnych instalatorów ani własnej porównywalnej struktury dystrybucji do przedsiębiorców. Przeciwnie, umowy są zawierane jedynie z tymi mieszkańcami, którzy chcą skorzystać z rozbudowy systemów OZE i w tym celu zgłoszą się do gminy. Mogą oni początkowo korzystać z systemu za stosunkowo niewielki wkład własny, a po pięciu latach otrzymają go na własność. Działalność gminy ogranicza się wyłącznie do zorganizowania skutecznego finansowania i wykonania instalacji nowych systemów produkcji energii odnawialnej na terenie gminy przez podmiot prywatny. Działalność ta obejmuje w szczególności sprawowanie bieżącego nadzoru inwestorskiego i rozliczenie finansowe. Typowy przedsiębiorca dodałby koszty organizacyjne plus marżę zysku do ceny swojego świadczenia. Gmina nie konkuruje z innymi prywatnymi dostawcami. Gmina nie rozwija w tym względzie inicjatywy przedsiębiorczej ani nie ma szans na zyski. W rezultacie gmina ponosi jedynie ryzyko straty. Żaden typowy podatnik nie prowadziłby swojego przedsiębiorstwa w taki sposób, że organizuje coś dla klienta, ale ponosi jedynie ryzyko strat i nie ma jakichkolwiek szans na zysk nawet w bardzo długim okresie. Również powód działania gminy nie ma charakteru ekonomicznego. Nie chodzi o generowanie kolejnych dochodów lub maksymalizację istniejących zysków czy o to, by w ogóle uzyskiwać nadwyżki. Przeciwnie, na pierwszym planie stoją względy interesu ogólnego (ochrona środowiska i bezpieczeństwo energetyczne) na korzyść wszystkich.
Konsekwencją zgodnego z opinią rzecznik Kokott wyroku będzie brak zobowiązania gmin do rozliczania podatku należnego z tytułu wpłat mieszkańców (wkładu własnego) ani dofinansowania. Jeżeli inne warunki przyznawania dofinansowania nie sprzeciwiają się temu, podatek VAT może zostać uznany za koszt kwalifikowalny, gdyż gminy nie mają prawa do jego odliczenia. Miasto Ciechanów oraz partnerskie gminy będą mogły odzyskać dla mieszkańców zapłacony podatek VAT w wysokości 23%.
